“Dat slowreading in deze tijd van hap-slik-weg-mediaconsumptie nog steeds waarde heeft”

Onze officiële oprichtingsdatum is 18 november 2014. Folio blaast dit jaar dus tien kaarsjes uit!

Vlaanderen herbergt een schat aan literaire, culturele en erfgoedtijdschriften. Die magazines lopen over van potentieel en ambitie. Ze missen alleen slagkracht. Folio is de lijm tussen deze tijdschriften, want samen is meer mogelijk.

We verzorgen de distributie van een aantal tijdschriften aan verschillende boekhandels. Daarnaast bieden we onze leden een platform om kennis te delen. Zo kunnen ze zich over gemeenschappelijke bekommernissen buigen. We organiseren ook workshops en vormingssessies. VVBAD’s Informatie aan Zee, de Schrijfdag van Creatief Schrijven en andere beurzen zijn vaste afspraken in onze agenda. Verder behartigt Folio de belangen van de tijdschriften in verschillende overlegorganen en bij het beleid.

Folio is er ook voor lezend Vlaanderen. Onze website en nieuwsbrief bieden een constant groeiend buffet van gratis proefartikels. Daarnaast vind je elke week een Folio-artikel in Zuurstof op Zaterdag.

Op het moment van schrijven telt Folio 47 leden: een tonifiërend netwerk van tijdschriftmakers die elkaar en Folio met raad en daad bijstaan. Als dat geen mooie verwezenlijking is. Ik ervaar het iedere keer als een echt privilege om met zoveel gepassioneerd talent samen te werken.

Ik denk dat we terecht trots mogen zijn op de Foliowebsite en -nieuwsbrief, die steeds beter dienstdoen als uithangbord van de Vlaamse nichetijdschriften. We bewijzen dat slowreading in deze tijd van hap-slik-weg-mediaconsumptie nog steeds een echte waarde heeft. 

Dankzij een duurzame dialoog met onder andere Literatuur Vlaanderen en het Departement Cultuur, Jeugd en Media konden we de subsidies voor literaire en kunsttijdschriften verhogen en realiseerden we opnieuw de erkenning van de erfgoedtijdschriften. Samen met de Universiteit Antwerpen (UAntwerpen) onderzochten we onder andere de zakelijke samenwerkingsmodellen tussen tijdschriften en de mogelijke toekomstpaden voor culturele tijdschriften.

De interne studietrajecten en publieke activiteiten blijven ook hoogtepunten. In 2018 organiseerden we naar aanleiding van de verkiezingen een Staten-Generaal van het Cultuurtijdschrift. Het gemeenschappelijke traject bij Hybried rond diversiteit werpt nog steeds zijn vruchten af. De Foliodag in 2022 bracht tijdschriftmakers en stakeholders samen voor een dag vol uitwisseling, workshops en een flinke dosis theater.

Dat ligt voor de hand: meer lezers. We stellen vast dat veel geïnteresseerde lezers die wél zoeken, de weg naar de cultuurtijdschriften toch niet vinden. Er zit duidelijk ruis op deze lijn. Het is aan Folio om hier eigenaarschap te nemen.

Daarnaast willen we nog meer structurele samenwerkingen met andere cultuurspelers. We lonken vooral naar bibliotheken, musea en cultuurcentra. Folio vaste waarde in de cultuurhuizen, en de cultuurhuizen vaste prik in de magazines: dat klinkt toch mooi?

Folio droomt van een gemakkelijk raadpleegbaar digitaal archief voor alle Foliotijdschriften. Onder het motto ‘droom groot, begin klein’ tasten we momenteel af wat de noden van onze leden zijn in verband met digitalisering en welke rol Folio hierin kan opnemen.

Regelmatig gaan we aan tafel zitten met de koude, harde cijfers; liefst wel vergezeld van een warme kop koffie. Daarnaast zijn we in permanente dialoog met onze leden. Dat Folio’s werk loont, merken we ook aan de versterkte positie van de tijdschriften en de gunstige aanpassingen in het beleid.

Een tijdschrift maken is aanzienlijk duurder dan enkele jaren geleden. De stijgende productie- en distributiekosten spelen de sector parten. De meeste magazines zien tegelijkertijd het aantal nieuwe abonnees dalen en ondervinden dat ook de toegang tot boekhandels en bibliotheken lastiger geworden is.

Digitaal wint aan terrein, maar de kostenbeperking en publieksverruiming die de overheid hierdoor wilde bereiken, zien we nog niet. Digitalisering vergt juist extra knowhow, geld en tijd.

Veel magazines spelen in op ons gewijzigde leesgedrag en publiceren vandaag zowel op papier als digitaal. Ze voegen ook snellere formats aan hun repertoire toe en experimenteren met audio of video.

Dat het tijdschriftenlandschap veel relevanter is dan men denkt. Tijdschriften brengen professionele, actuele inhouden over uiteenlopende thema’s. Redacties lopen vol met specialisten; én ze bereiken een ander publiek dan bibliotheken en archieven. De informatiesector maakt nauwelijks gebruik van dat potentieel. Kies bijvoorbeeld eens een tijdschriftmaker als spreker voor een lezing of panel.

We moeten schoorvoetend toegeven dat we te weinig bezig zijn met archivering. Tijdschriften denken vooral vooruit: er is steeds een toekomstige uitgave die alle aandacht opeist. Daardoor is er al veel van waarde verloren gegaan.

Net zoals wij publiek bereiken dat nooit een bibliotheek binnenstapt, hebben jullie bezoekers die nooit een tijdschrift openslaan. We kijken sowieso met bewondering toe hoe jullie collecties en literaire inhouden weten te ontsluiten naar een breed en heterogeen publiek.

Digitalisering, vernieuwing, kennisvergaring, abonneewerving, nieuwe samenwerkingsverbanden, veranderende wetgeving, enzovoort. En gewoon: overleven. Heel wat subsidies werden teruggeschroefd of vielen weg. Tegelijkertijd stijgen de kosten en dalen misschien de inkomsten. Vrijwilligers vallen uit, omdat ze overbevraagd zijn. Daarom blijven we ook steeds bij het beleid hameren op de relevantie van de tijdschriften.

De positie van het tijdschrift in de samenleving verandert voortdurend. Ik zie dan ook een sector die verwikkeld is in een reeks evenwichtsoefeningen. Traditie of toch vernieuwing? Hoe verhoudt digitaal zich tot papier? Hoe verzoenen we artistieke en literaire integriteit met een commercieel verhaal? Hoe zetten we in op belevenis zonder dat inhoud verwatert?

Rendementsdenken heeft momenteel de overhand, ook in bibliotheken. Maar wie zich blindstaart op cijfers, verliest maatschappelijke en culturele betekenis. Niches krijgen nauwelijks aandacht en minderheidsgroepen worden niet bediend. We moeten opletten dat we daardoor onszelf niet in de voet schieten.

De sector is wel hechter geworden. Folio zag zijn rol veranderen van distributiedienst naar een netwerk dat met één stem wil spreken. We breken ook langzaamaan onze buitenmuren af, en zoeken steeds vaker aansluiting bij de rest van het cultuurveld, over de schutting.